Was ouder worden in de oudheid anders dan nu? Toen waren er door de hoge sterftecijfers minder ouderen dan nu. Ze genoten dan wel niet van sociale voorzieningen, maar ze werden ook niet in verzorgingshuizen afgezonderd. Toch kenden ouderen ongeveer dezelfde zorgen als nu. Toen er voor de 62-jarige Cicero op het politieke toneel geen plaats meer was, schreef hij filosofische werken, waaronder een uitgesproken optimistisch boekje over de ouderdom. Het lijkt erop dat hij via de oude Cato zichzelf wou moed inspreken en troosten, want zelf was hij vaak onrustig en verbitterd. In een van zijn brieven schreef hij dat hij deze tekst vaker moest gaan lezen.

Cicero laat Cato vier gangbare bezwaren tegen de ouderdom weerleggen. Wie oud is, moet ten eerste allerlei activiteiten opgeven, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door belangrijkere activiteiten, zoals adviezen geven en oordeelsvermogen. Dat de fysieke krachten verminderen is ook helemaal geen probleem, omdat elke leeftijd gebruik moet maken van zijn eigen krachten, en geestelijke krachten belangrijker zijn. Dat allerlei lichamelijk genot geleidelijk verdwijnt, is dan weer eerder een groot voordeel, omdat op die manier eindelijk een rustig bestaan mogelijk wordt. Ten slotte speelt de gedachte aan de dood veel ouderen parten, maar ook veel jongeren sterven zonder dat hun hoop op een lang leven in vervulling ging, terwijl voor ouderen de dood een heel natuurlijk gegeven is. Aansluitend volgen visies van filosofen over een bestaan na de dood. Cicero beperkt zich daarbij niet tot gezagsargumenten, ook hun redeneringen worden weergegeven. De weerlegging van deze vier bezwaren wordt onderbroken door een jubelend intermezzo over de verrukkingen van het landbouwleven, waarvan ouderen ongestoord ten volle kunnen genieten. Cicero heeft deze uiteenzetting geïllustreerd met de levensloop van vooraanstaande Romeinen, en vooral met voorbeelden uit Cato's leven. Regelmatig maakt hij gebruik van citaten en vergelijkingen.

De beschouwingen in dit boekje zijn niet alleen interessant als tijdsbeeld, maar ook bijzonder zinvol en relevant voor lezers van nu, omdat ze weinig tijdgebonden zijn. Wel gaan enkele uitspraken niet op voor dementerende ouderen, die in de oudheid natuurlijk veel minder talrijk waren. De vertaling van Hunink is voortreffelijk en zeer levendig en vlot. Hij zorgde ook voor een interessante inleiding, en voor aantekeningen met historische en mythische realia, bronverwijzingen, etymologische verklaringen en uitleg over woordspelingen. [Jef Ector] Verberg tekst

In 44 v. Chr., een jaar voor hij vermoord werd, schreef Cicero 'De senectute'. Het is een 'lof op de ouderdom'. Zijn gedachten hierover, over de zin van het leven en het goede van de dood, legt hij in de mond van de vierentachtigjarige Cato Maior, in 150 v. Chr. Het is een soort leerrede in dialoogvorm, geen zware verhandeling, maar een persoonlijke, nuchtere beschouwing, doorspekt met voorbeelden van historische figuren die op hun oude dag nog veel presteerden: Romeinse politici en generaals, Griekse dichters en filosofen. Cato, eigenlijk Cicero, gaat na waardoor de ouderdom hem licht valt. In klagen en knikkebollen ziet hij niets: je moet niet kijken naar wat je niet meer kunt, maar naar wat je nog wel kunt. Karakterdeugden, goed handelen, waardige bezigheden en beschaafde omgangsvormen acht hij hoog. Nostalgisch blikt hij terug op de goede oude tijd van heldere verhoudingen, rust en gemeenschapszin, waarin ouderen respect genoten. Huninks vertaling, met verklarende notities, is niet de eerste in het Nederlands, wel de meest soepele. Verzorgde uitgave; normale druk. Verberg tekst